چرا بریتانیایی‌ ها در سمت چپ خیابان رانندگی می‌کنند؟

این درست است که امروزه رانندگی در سمت چپ برای بسیاری از مردم عجیب به نظر می رسد، اما این یک سنت قدیمی است که دلایل جالبی برای پیدایش و ماندگاری در بریتانیا دارد.

شواهدی وجود دارد که سربازان رومی در زمان حمله در سمت چپ جاده حرکت می کردند. همچنین برخی تئوری ها بر این باورند که سوارکاران برای اینکه دست راست خود را برای دفاع در صورت حمله آزاد نگه دارند، در سمت چپ جاده می راندند (چرا که اکثر مردم راست دست هستند).

سال 1300 بعد از میلاد پاپ بونیفاس هشتم فرمانی صادر کرد که همه مسافرانی که به رم سفر می کنند باید در سمت چپ جاده حرکت کنند.

گفته می شود که در گذشته سوار بر اسب ازسمت چپ جاده حرکت می کردند تا دست راستشان برای دفاع از خود در برابر حمله آزاد باشد. از آنجایی که حدود 90 درصد از مردم راست دست هستند، برای اینکه بتوانند به طور مؤثر از شمشیر خود استفاده کنند، نیاز به این کار داشتند. در آن دوران، دزدی های جاده ای (راهزنی) یک تهدید دائمی بود و این کار مانند ربودن ماشین در زمان حال به حساب می آمد. اما چرا اکثر کشورهای جهان در سمت راست رانندگی می کنند و بریتانیا در سمت چپ باقی مانده است؟

در سال ۱۷۷۳ دولت بریتانیا «قانون کلی بزرگراه‌ها» را وضع کرد. بر اساس این قانون، از همه کاربران جاده، چه سوارکار، چه کالسکه‌چی، چه کشاورز و چه راهزن‌های خوش‌پوش (دندی)، انتظار می‌رفت که در سمت چپ جاده بمانند (البته در آن زمان به معنای واقعی رانندگی در سمت چپ نبود، چون هنوز خودرو اختراع نشده بود). این قانون در سال ۱۸۳۵ با تصویب «قانون بزرگراه‌ها» به طور رسمی به اجرا درآمد و حتی زمانی که دیگر نیازی به در دست داشتن شمشیر در سمت راست نبود، بریتانیایی‌ها همچنان در لاین چپ جاده ماندند.

در سراسر اروپای مرکزی، به جز روس‌ها (که همیشه ساز خودشان را می‌زدند و در سمت راست حرکت می‌کردند)، مردم در سمت چپ می‌رفتند. اما بعد از انقلاب فرانسه، فرانسوی‌ها تصمیم گرفتند همه چیز را در جامعه خود تغییر دهند. آن‌ها دنیای جدید و شجاعانه‌ای می‌خواستند و این شامل جابه‌جایی همه وسایل نقلیه به سمت راست می‌شد. ناپلئون نیز در این امر دخیل بود و به ارتش خود دستور داد به کشور ها از سمت راست حمله کنند. افسانه‌های زیادی در این مورد وجود دارد. برخی ادعا می‌کنند این کار برای برهم زدن تمرکز و سردرگم کردن دشمنان بوده است. برخی دیگر می‌گویند خود ناپلئون چپ دست بوده است. یا اینکه این نشان‌دهنده نبوغ او در تاکتیک‌های نظامی بوده است. یا اینکه او آنقدر قدرتمند بوده که می‌توانسته با یک پاپ (رهبر کلیسای کاتولیک) مخالفت کند (احتمالا این کار باعث عصبانیت بریتانیایی‌هایی هم می‌شده است که اصرار داشتند در سمت چپ «رانندگی» کنند).

با وجود تغییرات فرانسه، سایر کشورها همچنان در سمت چپ ماندند. اما با افزایش تردد در سراسر اروپا، سردرگمی زیادی ایجاد شد. بنابراین، به تدریج کل اروپا برای آسان‌تر شدن رفت و آمد به سمت راست تغییر مسیر داد. البته تکمیل این روند حدود صد سال به طول انجامید.

این دوران همچنین زمانی بود که بریتانیا و فرانسه در رقابتی برای استعمار بیشتر نقاط جهان بودند. بدیهی است کشورهایی که توسط بریتانیا فتح می‌شدند، به رانندگی در سمت چپ پایبند ماندند. مانند استرالیا، نیوزیلند و هند. و آنهایی که توسط فرانسه تصرف شدند، در سمت راست ماندند.

ظهور خودرو و رانندگی با آن

با ورود خودروهای موتوری به صحنه، تحولی در حمل و نقل ایجاد شد. اگرچه در ابتدا فرمان اکثر خودروها در مرکز قرار داشت، اما آمریکا خیلی زود از کامیون‌های باری الگو گرفت و جای راننده را در سمت چپ قرار داد. علاوه بر این، آمریکا در آن زمان به یک غول در زمینه تولید و صادرات خودرو تبدیل می‌شد، بنابراین آن‌ها به سیستم فرمان در سمت چپ پایبند ماندند.

در اروپا نیز مراکز بزرگ تولید خودرو مانند اشتوتگارت و مونیخ به رویه‌ای که قبلاً وجود داشت (رانندگی در سمت راست) پایبند ماندند. این احتمالاً به دلیل نزدیکی آن‌ها به فرانسه بود.

استان‌های کانادا می‌توانستند آزادانه انتخاب کنند که در کدام سمت رانندگی کنند. بسیاری از آن‌ها در گذشته در سمت چپ رانندگی می‌کردند، اما به دلیل تجارت گسترده با ایالات متحده، به سمت راست تغییر مسیر دادند.

کانادا تا دهه 1920 در سمت چپ رانندگی می کرد. در طول جنگ استقلال آمریکا، ژنرال رافرمند لیبرال فرانسه، لافایت، به نیروهای انقلابی مشاوره داد و ایده رانندگی در سمت راست را گسترش داد. قانون «نگه داشتن سمت راست» در سال ۱۷۹۲ در جاده عوارضی پنسیلوانیا، در سال ۱۸۰۴ در نیویورک و در سال ۱۸۱۳ در نیوجرسی اعمال شد.

تغییر جهت در دنیا و جایگاه بریتانیا: در قرن هجدهم واگن های بزرگی ساخته شد که صندلی راننده نداشتند. برای کنترل این واگن ها، راننده روی اسب سمت چپ عقب می نشست تا دست شلاق (معمولا دست راست) آزاد باشد. این روش برای فضاهای باز آمریکای شمالی مناسب بود و در نهایت منجر به قوانین “رانندگی در سمت راست” در آن منطقه شد.

در بریتانیا از کالسکه های کوچکتر با صندلی راننده استفاده می شد. رانندگان در این کالسکه ها برای اینکه دست شلاقشان آزاد باشد، در سمت راست می نشستند. ازدحام ترافیک در لندن در قرن 18 منجر به قانونی شد که رانندگی در سمت چپ پل لندن را برای کاهش تصادفات اجباری کرد. این قانون بعدا به بخشی از قانون بزرگراه تبدیل شد. قانون “رانندگی در سمت چپ” بریتانیا در سراسر امپراتوری این کشور گسترش یافت.

 در قرن بیستم در اروپا جنبشی برای ایجاد یکپارچگی در قوانین راهنمایی و رانندگی به وجود آمد که طرفدار رانندگی در سمت راست بود. اکثر کشورهای اروپایی جهت رانندگی خود را تغییر دادند و سوئد آخرین کشوری بود که در سال 1967 این کار را انجام داد.

پراکندگی در سطح جهان: امروزه تنها حدود 35 درصد از کشورها در سمت چپ رانندگی می کنند. این کشورها شامل بریتانیا، مستعمرات سابق بریتانیا (مانند هند و استرالیا) و برخی از جزایر می شود.

چرا بریتانیا در سمت چپ باقی ماند؟

• سیستم تثبیت شده: زیرساخت ها و وسایل نقلیه بریتانیا برای رانندگی در سمت چپ طراحی شده بودند و تغییر آن ها بسیار پرهزینه بود.
• هزینه ها و اختلالات: تغییر جهت رانندگی نیازمند صرف هزینه های زیاد و ایجاد اختلال در رفت و آمد بود. این تغییر زیرساخت های جاده ای، وسایل نقلیه و عادات رانندگی مردم را تحت تاثیر قرار می داد.
• جزیره بودن: بر خلاف برخی از کشورهای اروپایی که مرزهای زمینی مشترک داشتند و نیاز به تغییر جهت در آن مناطق بود، بریتانیا یک جزیره است و فشار کمتری برای انطباق فوری با رویه جهانی داشت.

بنابراین، در حالی که بخش اعظمی از جهان به رانندگی در سمت راست روی آورد، بریتانیا به دلیل ترکیبی از عوامل تاریخی، زیرساخت های مستقر و هزینه ها و پیچیدگی های تغییر جهت، در سمت چپ باقی ماند.